"ഗ്രാമത്തിന് മുകളിലെ പുര" എന്ന താളിന്റെ പതിപ്പുകൾ തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം

സാമാന്യം ജനസംഖ്യ കൂടിയ പഞ്ചായത്താണ്‌ തിരൂരങ്ങാടി. തളിക്കുളത്തിന്റെ ഇരട്ടിയോളം വരും. 8000 വീടുകളിലായി 50,000 പേർ വസിക്കുന്നു. മലപ്പുറത്തെ പിന്നോക്ക പഞ്ചായത്തുകളിൽ ഒന്നാണ്‌ തിരൂരങ്ങാടി. തളിക്കുളത്തെ പദ്ധതികൾപോലെതന്നെയാണ്‌ തിരൂരങ്ങാടിയിലും നടപ്പാക്കുന്നത്‌ INKEL Ltd ആണ്‌ ഇവിടത്തേയും ഡവലപ്പർ. 129 കോടി ചെലവിൽ 15 പദ്ധതികൾക്ക്‌ ആണ്‌ രൂപം നൽകിയിട്ടുള്ളത്‌.

സാമാന്യം ജനസംഖ്യ കൂടിയ പഞ്ചായത്താണ്‌ തിരൂരങ്ങാടി. തളിക്കുളത്തിന്റെ ഇരട്ടിയോളം വരും. 8000 വീടുകളിലായി 50,000 പേർ വസിക്കുന്നു. മലപ്പുറത്തെ പിന്നോക്ക പഞ്ചായത്തുകളിൽ ഒന്നാണ്‌ തിരൂരങ്ങാടി. തളിക്കുളത്തെ പദ്ധതികൾപോലെതന്നെയാണ്‌ തിരൂരങ്ങാടിയിലും നടപ്പാക്കുന്നത്‌ INKEL Ltd ആണ്‌ ഇവിടത്തേയും ഡവലപ്പർ. 129 കോടി ചെലവിൽ 15 പദ്ധതികൾക്ക്‌ ആണ്‌ രൂപം നൽകിയിട്ടുള്ളത്‌.

കടലുണ്ടിപ്പുഴയിൽ നിന്നും വെള്ളം ശേഖരിച്ച്‌ ശുദ്ധീകരിച്ച്‌ മുഴുവൻ വീടുകളിലേക്കും ശുദ്ധജല വിതരണം, 1.3 Km റോഡ്‌ പണിയും കാനനിർമ്മാണവും, 6 കുളങ്ങളുടെ സംരക്ഷണം, ഖരമാലിന്യ ശേഖരണവും സംസ്‌കരണവും, 767 സോളാർ തെരുവ്‌വിളക്കുകളുടെ സ്ഥാപനം, തളിക്കുളത്തെ പോലെതന്നെ റൂറൽ ബി.പി.ഒ, 28 സെന്റിൽ 25,300 ചതുരശ്ര അടിയിൽ മാർക്കറ്റ്‌ നിർമ്മാണം, 200MT ശേഷിയുള്ള കോൾഡ്‌ സ്റ്റോറേജ്‌, താലൂക്ക്‌ ആശുപത്രിയിൽ 3553 ചതുരശ്ര അടിയിൽ കാഷ്വാലിറ്റി ബ്ലോക്ക്‌, 28 സെന്റിൽ നാളികേര പ്രോസസ്സിങ്‌ യൂണിറ്റ്‌, 72 സെന്റ്‌ സ്ഥലത്ത്‌ 39,000 ചതുരശ്ര അടിയിൽ കെട്ടിടം നിർമ്മിച്ച്‌ 75% കയറ്റുമതി ഉദ്ദേശിക്കുന്ന അപ്പാരൽ പാർക്ക്‌ എന്നിവയാണ്‌ MoRD, non MoRD പദ്ധതികൾ. ഇത്‌ കൂടാതെ 1-5 ഏക്കർ സ്ഥലം ഉപയോഗിച്ച്‌ റെസ്റ്റോറന്റ്‌, ബോട്ട്‌ ക്ലബ്‌, 2 ഏക്കർ സ്ഥലത്ത്‌ 62,100 ചതുരശ്രഅടി വിസ്‌താരത്തിൽ നിർമ്മിക്കുന്ന ബസ്സ്‌ ടെർമിനൽ കോംപ്ലക്‌സ്‌ എന്നീ `പൂർണ്ണമായും INKEL Ltd ന്റെ ഉടമസ്ഥതയിൽ ഉള്ള' സാമ്പത്തിക വികസന പദ്ധതികളും ഇതോടൊപ്പം ഉണ്ട്‌.

കടലുണ്ടിപ്പുഴയിൽ നിന്നും വെള്ളം ശേഖരിച്ച്‌ ശുദ്ധീകരിച്ച്‌ മുഴുവൻ വീടുകളിലേക്കും ശുദ്ധജല വിതരണം, 1.3 Km റോഡ്‌ പണിയും കാനനിർമ്മാണവും, 6 കുളങ്ങളുടെ സംരക്ഷണം, ഖരമാലിന്യ ശേഖരണവും സംസ്‌കരണവും, 767 സോളാർ തെരുവ്‌വിളക്കുകളുടെ സ്ഥാപനം, തളിക്കുളത്തെ പോലെതന്നെ റൂറൽ ബി.പി.ഒ, 28 സെന്റിൽ 25,300 ചതുരശ്ര അടിയിൽ മാർക്കറ്റ്‌ നിർമ്മാണം, 200MT ശേഷിയുള്ള കോൾഡ്‌ സ്റ്റോറേജ്‌, താലൂക്ക്‌ ആശുപത്രിയിൽ 3553 ചതുരശ്ര അടിയിൽ കാഷ്വാലിറ്റി ബ്ലോക്ക്‌, 28 സെന്റിൽ നാളികേര പ്രോസസ്സിങ്‌ യൂണിറ്റ്‌, 72 സെന്റ്‌ സ്ഥലത്ത്‌ 39,000 ചതുരശ്ര അടിയിൽ കെട്ടിടം നിർമ്മിച്ച്‌ 75% കയറ്റുമതി ഉദ്ദേശിക്കുന്ന അപ്പാരൽ പാർക്ക്‌ എന്നിവയാണ്‌ MoRD, non MoRD പദ്ധതികൾ. ഇത്‌ കൂടാതെ 1-5 ഏക്കർ സ്ഥലം ഉപയോഗിച്ച്‌ റെസ്റ്റോറന്റ്‌, ബോട്ട്‌ ക്ലബ്‌, 2 ഏക്കർ സ്ഥലത്ത്‌ 62,100 ചതുരശ്രഅടി വിസ്‌താരത്തിൽ നിർമ്മിക്കുന്ന ബസ്സ്‌ ടെർമിനൽ കോംപ്ലക്‌സ്‌ എന്നീ `പൂർണ്ണമായും INKEL Ltd ന്റെ ഉടമസ്ഥതയിൽ ഉള്ള' സാമ്പത്തിക വികസന പദ്ധതികളും ഇതോടൊപ്പം ഉണ്ട്‌.

പുതിയ പ്രഭാതം(NEW DAWN) എന്ന പേരിൽ ഈ രണ്ട്‌ പഞ്ചായത്തുകളിലും നടപ്പാക്കാൻ പോകുന്ന പദ്ധതികളെ വിശദീകരിക്കുന്ന ചെറുചലച്ചിത്രം ഇറങ്ങിയിട്ടുണ്ട്‌. രണ്ടിലും പഞ്ചായത്ത്‌ പ്രസിഡന്റ്‌മാരാണ്‌ കേന്ദ്രകഥാപാത്രങ്ങൾ. പദ്ധതി വന്നാൽ വലിയ മാറ്റങ്ങളും തൊഴിൽ അവസരങ്ങളുമാണ്‌ ഈ ഗ്രാമങ്ങളിൽ സൃഷ്‌ടിക്കാൻ പോകുന്നതെന്നാണ്‌ പരസ്യ ചിത്രത്തിന്റെ വിശദീകരണം. എന്നാൽ പൊതു മുതൽ സ്വകാര്യ മേഖലക്ക്‌ കൈമാറാനുള്ള കുറുക്കുവഴിയാണ്‌ PURA പദ്ധതിയെന്ന്‌ പദ്ധതിരേഖ പരിശോധിച്ചാൽ ആർക്കും ബോധ്യപ്പെടും. അധിക സാമ്പത്തിക പദ്ധതി(Add on Economic Project)ക്കാണ്‌ പദ്ധതിയിൽ കൂടുതൽ ഭൂമി നൽകുന്നത്‌. ഇത്‌ മുഴുവനും INKEL Ltd ന്റെ ഉടമസ്ഥതയിൽ ആണ്‌. ഇതിനാവശ്യമായ മൂലധനം മാത്രമെ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇവർക്ക്‌ ഇറക്കേണ്ടി വരികയുള്ളൂ. പദ്ധതി രേഖ പ്രകാരം ഇതിൽ പകുതിയും ബാങ്ക്‌ ലോണാണ്‌. ബാക്കി മുഴുവൻ തുകയും MoRD, non MoRD, 35% PURA പ്രത്യേക ഗ്രാന്റ്‌ വഴിയായും സർക്കാർതന്നെ നൽകും. ചുരുക്കത്തിൽ INKEL Ltd എന്ന സ്വകാര്യ കമ്പനിക്ക്‌ സർക്കാർ ചെലവിൽ ഈ രണ്ടു പഞ്ചായത്തുകളിലും ഏക്കർകണക്കിന്‌ വരുന്ന പൊതുഭൂമി വന്നുചേരും.

പുതിയ പ്രഭാതം(NEW DAWN) എന്ന പേരിൽ ഈ രണ്ട്‌ പഞ്ചായത്തുകളിലും നടപ്പാക്കാൻ പോകുന്ന പദ്ധതികളെ വിശദീകരിക്കുന്ന ചെറുചലച്ചിത്രം ഇറങ്ങിയിട്ടുണ്ട്‌. രണ്ടിലും പഞ്ചായത്ത്‌ പ്രസിഡന്റ്‌മാരാണ്‌ കേന്ദ്രകഥാപാത്രങ്ങൾ. പദ്ധതി വന്നാൽ വലിയ മാറ്റങ്ങളും തൊഴിൽ അവസരങ്ങളുമാണ്‌ ഈ ഗ്രാമങ്ങളിൽ സൃഷ്‌ടിക്കാൻ പോകുന്നതെന്നാണ്‌ പരസ്യ ചിത്രത്തിന്റെ വിശദീകരണം. എന്നാൽ പൊതു മുതൽ സ്വകാര്യ മേഖലക്ക്‌ കൈമാറാനുള്ള കുറുക്കുവഴിയാണ്‌ PURA പദ്ധതിയെന്ന്‌ പദ്ധതിരേഖ പരിശോധിച്ചാൽ ആർക്കും ബോധ്യപ്പെടും. അധിക സാമ്പത്തിക പദ്ധതി(Add on Economic Project)ക്കാണ്‌ പദ്ധതിയിൽ കൂടുതൽ ഭൂമി നൽകുന്നത്‌. ഇത്‌ മുഴുവനും INKEL Ltd ന്റെ ഉടമസ്ഥതയിൽ ആണ്‌. ഇതിനാവശ്യമായ മൂലധനം മാത്രമെ യഥാർത്ഥത്തിൽ ഇവർക്ക്‌ ഇറക്കേണ്ടി വരികയുള്ളൂ. പദ്ധതി രേഖ പ്രകാരം ഇതിൽ പകുതിയും ബാങ്ക്‌ ലോണാണ്‌. ബാക്കി മുഴുവൻ തുകയും MoRD, non MoRD, 35% PURA പ്രത്യേക ഗ്രാന്റ്‌ വഴിയായും സർക്കാർതന്നെ നൽകും. ചുരുക്കത്തിൽ INKEL Ltd എന്ന സ്വകാര്യ കമ്പനിക്ക്‌ സർക്കാർ ചെലവിൽ ഈ രണ്ടു പഞ്ചായത്തുകളിലും ഏക്കർകണക്കിന്‌ വരുന്ന പൊതുഭൂമി വന്നുചേരും.

കഴിഞ്ഞ 15 വർഷക്കാലമായി ജനകീയാസൂത്രണ പദ്ധതികൾ നടപ്പിലാക്കുന്ന സംസ്ഥാനമാണ്‌ കേരളം. 1996 മുതൽ ഉദ്‌ഗ്രഥിത സമീപനത്തോടെ കേന്ദ്രസംസ്ഥാന ഫണ്ടുകൾ ഏകോപിപ്പിച്ച്‌ കൊണ്ട്‌ ഗ്രാമതല വികസനം സാധ്യമാക്കണമെന്ന്‌ ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനവുമാണ്‌. പക്ഷെ ഇതുവരെ കേന്ദ്രസർക്കാരാകട്ടെ സംസ്ഥാനസർക്കാരാകട്ടെ ഇത്തരമൊരു സമീപനം കൈക്കൊള്ളാൻ ശ്രമിച്ചിട്ടില്ല. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ ആണ്‌ ഒരു സ്വകാര്യ കമ്പനിക്ക്‌ ഗ്രാമവികസനം മൊത്തമായി ഏൽപിച്ച്‌ കൊടുക്കുന്നത്‌. ഇവർക്ക്‌ ഫണ്ട്‌ കൈമാറാൻ കേവലമൊരു സെക്രട്ടേറിയറ്റ്‌ തീരുമാനം മതി എന്നാണ്‌ ഗ്രാമവികസന മന്ത്രാലയം പറയുന്നത്‌. സ്വന്തം ഗ്രാമത്തെ ഏത്‌ രീതിയിൽ വികസിപ്പിക്കണം എന്ന്‌ അഭിപ്രായം പറയാൻ പോലും കഴിയാത്ത വിധത്തിൽ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിനെയും അവിടുത്തെ ജനങ്ങളെയും വിഡ്‌ഢികളാക്കുകയാണ്‌ കേന്ദ്രസർക്കാർ ഈ പദ്ധതിയിലൂടെ ചെയ്യുന്നത്‌. ദേശീയപാത സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിൽ സംഭവിച്ചതുപോലെ ഇനിമുതൽ ഗ്രാമതലവികസന പദ്ധതി ബി.ഒ.ടിയിലൂടെ മാത്രമേ നടത്തേണ്ടതുള്ളൂ എന്ന്‌ തീരുമാനിച്ചാൽ അത്ഭുതപ്പെടേണ്ടതില്ല. ഇതിനുള്ള Pilot Project കൾ ആണ്‌ ഇവരിപ്പോൾ ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നത്‌.

കഴിഞ്ഞ 15 വർഷക്കാലമായി ജനകീയാസൂത്രണ പദ്ധതികൾ നടപ്പിലാക്കുന്ന സംസ്ഥാനമാണ്‌ കേരളം. 1996 മുതൽ ഉദ്‌ഗ്രഥിത സമീപനത്തോടെ കേന്ദ്രസംസ്ഥാന ഫണ്ടുകൾ ഏകോപിപ്പിച്ച്‌ കൊണ്ട്‌ ഗ്രാമതല വികസനം സാധ്യമാക്കണമെന്ന്‌ ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനവുമാണ്‌. പക്ഷെ ഇതുവരെ കേന്ദ്രസർക്കാരാകട്ടെ സംസ്ഥാനസർക്കാരാകട്ടെ ഇത്തരമൊരു സമീപനം കൈക്കൊള്ളാൻ ശ്രമിച്ചിട്ടില്ല. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ ആണ്‌ ഒരു സ്വകാര്യ കമ്പനിക്ക്‌ ഗ്രാമവികസനം മൊത്തമായി ഏൽപിച്ച്‌ കൊടുക്കുന്നത്‌. ഇവർക്ക്‌ ഫണ്ട്‌ കൈമാറാൻ കേവലമൊരു സെക്രട്ടേറിയറ്റ്‌ തീരുമാനം മതി എന്നാണ്‌ ഗ്രാമവികസന മന്ത്രാലയം പറയുന്നത്‌. സ്വന്തം ഗ്രാമത്തെ ഏത്‌ രീതിയിൽ വികസിപ്പിക്കണം എന്ന്‌ അഭിപ്രായം പറയാൻ പോലും കഴിയാത്ത വിധത്തിൽ ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിനെയും അവിടുത്തെ ജനങ്ങളെയും വിഡ്‌ഢികളാക്കുകയാണ്‌ കേന്ദ്രസർക്കാർ ഈ പദ്ധതിയിലൂടെ ചെയ്യുന്നത്‌. ദേശീയപാത സ്വകാര്യവൽക്കരണത്തിൽ സംഭവിച്ചതുപോലെ ഇനിമുതൽ ഗ്രാമതലവികസന പദ്ധതി ബി.ഒ.ടിയിലൂടെ മാത്രമേ നടത്തേണ്ടതുള്ളൂ എന്ന്‌ തീരുമാനിച്ചാൽ അത്ഭുതപ്പെടേണ്ടതില്ല. ഇതിനുള്ള Pilot Project കൾ ആണ്‌ ഇവരിപ്പോൾ ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നത്‌.

സമ്പന്നരെ അതിസമ്പന്നരാക്കിക്കൊണ്ട്‌ അവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസനം സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ രീതി ദരിദ്രരും സമ്പന്നരും തമ്മിലുള്ള വിടവ്‌ വർദ്ധിപ്പിക്കുകയേയുള്ളൂ. ഗ്രാമവികസനം സുസ്ഥിരവും എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യവുമാകണമെങ്കിൽ അത്‌ ജനാധിപത്യപരമായിരിക്കണം. തുല്യതയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ആയിരിക്കണം. മറ്റൊരുവിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ അത്‌ ഉല്‌പാദനാധിഷ്‌ഠിതവുമായിരിക്കണം. തളിക്കുളത്താകട്ടെ, തിരൂരങ്ങാടിയിലാകട്ടെ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റേതെങ്കിലുമൊരു ഗ്രാമത്തിലാകട്ടെ, അവിടുത്തെ വികസനം ആ പ്രദേശത്തിന്‌ അനുയോജ്യം ആയിരിക്കണം. തദ്ദേശവാസികളുടെ അഭിപ്രായങ്ങളും നിർദേശങ്ങളും കണക്കിലെടുത്ത്‌ ആകണം. ഉദാഹരണമായി ഇപ്പോൾ മുന്നോട്ട്‌ വെച്ചിട്ടുള്ള കുടിവെള്ള പദ്ധതി. പദ്ധതി പ്രകാരം എല്ലാ വീടുകളിലേക്കും വാട്ടർ കണക്ഷൻ നൽകും. ഇത്‌ യഥാർത്ഥത്തിൽ ആവശ്യമുള്ളതാണോ? തളിക്കുളത്തെ 25% വീട്ടുകാർ മാത്രമാണ്‌ കുടിവെള്ളപ്രശ്‌നം അനുഭവിക്കുന്നത്‌. ബാക്കിയുള്ളവർക്ക്‌ മറ്റ്‌തരത്തിലൂള്ള ശുദ്ധജലമാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉണ്ട്‌. മഴവെള്ളശേഖരണപദ്ധതികളിലൂടെ ശാസ്‌ത്രീയമായിത്തന്നെ കുടിവെള്ളക്ഷാമം പരിഹരിക്കാൻ കഴിയും. അപ്പോഴാണ്‌ ആവശ്യമില്ലാതെ പദ്ധതി അടിച്ചേൽപിക്കുന്നത്‌. ഇതിന്റെ പരിണതഫലം എന്തായിരിക്കും? നിലവിലുള്ള സംവിധാനം തകരും. ജനങ്ങൾ ടാപ്പിനെ മാത്രം ആശ്രയിക്കുന്ന സ്ഥിതിയാകും. കുടിവെള്ളത്തിന്‌ വൻതുക മുടക്കി സ്വകാര്യ കമ്പനിയെ ആശ്രയിക്കേണ്ട സ്ഥിതിവരും. ഇതിനെ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെയാണ്‌ വികസനം എന്ന്‌ പറയാൻ കഴിയുക?

സമ്പന്നരെ അതിസമ്പന്നരാക്കിക്കൊണ്ട്‌ അവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വികസനം സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ഇന്നത്തെ രീതി ദരിദ്രരും സമ്പന്നരും തമ്മിലുള്ള വിടവ്‌ വർദ്ധിപ്പിക്കുകയേയുള്ളൂ. ഗ്രാമവികസനം സുസ്ഥിരവും എല്ലാവർക്കും പ്രാപ്യവുമാകണമെങ്കിൽ അത്‌ ജനാധിപത്യപരമായിരിക്കണം. തുല്യതയുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ആയിരിക്കണം. മറ്റൊരുവിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ അത്‌ ഉല്‌പാദനാധിഷ്‌ഠിതവുമായിരിക്കണം. തളിക്കുളത്താകട്ടെ, തിരൂരങ്ങാടിയിലാകട്ടെ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റേതെങ്കിലുമൊരു ഗ്രാമത്തിലാകട്ടെ, അവിടുത്തെ വികസനം ആ പ്രദേശത്തിന്‌ അനുയോജ്യം ആയിരിക്കണം. തദ്ദേശവാസികളുടെ അഭിപ്രായങ്ങളും നിർദേശങ്ങളും കണക്കിലെടുത്ത്‌ ആകണം. ഉദാഹരണമായി ഇപ്പോൾ മുന്നോട്ട്‌ വെച്ചിട്ടുള്ള കുടിവെള്ള പദ്ധതി. പദ്ധതി പ്രകാരം എല്ലാ വീടുകളിലേക്കും വാട്ടർ കണക്ഷൻ നൽകും. ഇത്‌ യഥാർത്ഥത്തിൽ ആവശ്യമുള്ളതാണോ? തളിക്കുളത്തെ 25% വീട്ടുകാർ മാത്രമാണ്‌ കുടിവെള്ളപ്രശ്‌നം അനുഭവിക്കുന്നത്‌. ബാക്കിയുള്ളവർക്ക്‌ മറ്റ്‌തരത്തിലൂള്ള ശുദ്ധജലമാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉണ്ട്‌. മഴവെള്ളശേഖരണപദ്ധതികളിലൂടെ ശാസ്‌ത്രീയമായിത്തന്നെ കുടിവെള്ളക്ഷാമം പരിഹരിക്കാൻ കഴിയും. അപ്പോഴാണ്‌ ആവശ്യമില്ലാതെ പദ്ധതി അടിച്ചേൽപിക്കുന്നത്‌. ഇതിന്റെ പരിണതഫലം എന്തായിരിക്കും? നിലവിലുള്ള സംവിധാനം തകരും. ജനങ്ങൾ ടാപ്പിനെ മാത്രം ആശ്രയിക്കുന്ന സ്ഥിതിയാകും. കുടിവെള്ളത്തിന്‌ വൻതുക മുടക്കി സ്വകാര്യ കമ്പനിയെ ആശ്രയിക്കേണ്ട സ്ഥിതിവരും. ഇതിനെ നമുക്ക്‌ എങ്ങനെയാണ്‌ വികസനം എന്ന്‌ പറയാൻ കഴിയുക?

സമഗ്രവികസനമാണ്‌ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്‌ എങ്കിൽ കാർഷിക ചെറുകിട ഉൽപാദനം വികസിപ്പിക്കുന്ന രീതിയിലുള്ള പദ്ധതികൾ ആണ്‌ വേണ്ടത്‌. നീർത്തടാധിഷ്‌ഠിത വികസനപദ്ധതി അത്തരത്തിൽ ഉള്ളതായിരുന്നു. തരിശുരഹിത ഗ്രാമം പോലുള്ള പദ്ധതികൾ ആണ്‌ വേണ്ടത്‌. കഴിഞ്ഞ 15 വർഷങ്ങളിൽ അധികാരവികേന്ദ്രീകരണ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ ആയിരക്കണക്കിന്‌ മാതൃകകളാണ്‌ കേരളത്തിൽ ഉണ്ടായിവന്നിട്ടുള്ളത്‌. ഗ്രീൻകേരള എക്‌സ്‌പ്രസ്‌ എന്ന വികസന റിയാലിറ്റിഷോയിൽ നമ്മൾ ടി.വി യിലൂടെ കണ്ടതാണ്‌. തൃശൂർ ജില്ലയിൽ തന്നെ വടക്കാഞ്ചേരി, അടാട്ട്‌, കൊടകര, മാടക്കത്തറ എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിൽ ഒട്ടേറെ മാതൃകകൾ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്‌. ഒരുപക്ഷെ വലിയതോതിൽ കൂട്ടായ്‌മകൾ ആവശ്യമുള്ള അത്തരം പദ്ധതികളിൽ ഡവലപ്പർക്ക്‌ താല്‌പര്യം ഉണ്ടാകില്ല. ഇനി കടലോര ടൂറിസം വികസിപ്പിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി ഉത്തരവാദിത്ത ടൂറിസവും ഹോം സ്റ്റേയും മറ്റും വികസിപ്പിക്കാവുന്നതാണ്‌. പക്ഷെ അതും ഡവലപ്പറുടെ അജണ്ടയിൽ വരില്ല. അവർക്ക്‌ താല്‌പര്യം ഹോട്ടൽ വ്യവസായത്തിലും റിയൽഎസ്റ്റേറ്റിലുമാണ്‌. അവർക്ക്‌ നഗര സൗകര്യങ്ങൾ എന്ന്‌ പറഞ്ഞാൽ ഹോട്ടലും റോഡും പൈപ്പിലെ കുടിവെള്ളവും, ആധുനിക ക്രിമറ്റോറിയവും, ഖരമാലിന്യ സംസ്‌കരണവുമാണ്‌. നഗര സൗകര്യം എന്ന്‌ അർത്ഥമാക്കേണ്ടത്‌ യഥാർത്ഥത്തിൽ തൊഴിലിനായി നഗരത്തിലേക്ക്‌ വരുന്നവരുടെ എണ്ണം കുറച്ച്‌ ഗ്രാമത്തിൽ തന്നെ തൊഴിൽ നേടുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം ഒരുക്കുക എന്നതാണ്‌. അതോടൊപ്പം ഗ്രാമത്തിൽ തന്നെ തൊഴിൽ നേടാൻ കഴിയുന്ന വിധത്തിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതിയും ഉണ്ടാകണം. ജനകീയ ആരോഗ്യ സംവിധാനം ഉണ്ടാകണം. തൊഴിൽ സുരക്ഷയുണ്ടാകണം. ഒഴിവുസമയങ്ങൾ ചെലവിടാനുള്ള സാംസ്‌കാരിക കേന്ദ്രങ്ങൾ ഉണ്ടാകണം. ഇന്നത്തെ ഉപഭോഗതൃഷ്‌ണ ഉല്‌പാദിപ്പിക്കുന്ന വികസന സമീപനത്തിനു പകരം ഗ്രാമീണ അന്തരീക്ഷം നിലനിർത്തുന്ന സുസ്ഥിര വികസന സമീപനം ഉണ്ടാകണം. അപ്പൊഴേ നഗരസൗകര്യങ്ങൾ ഉള്ള ഗ്രാമമാകൂ. എന്തായാലും ഇപ്പോഴത്തെ പുര പദ്ധതി നഗര സൗകര്യങ്ങൾ അല്ല നഗരമാലിന്യങ്ങൾ സൃഷ്‌ടിക്കുന്ന പദ്ധതിയാണ്‌. അത്‌ ജനകീയമായി പുന:സംഘടിപ്പിക്കുന്നതുവരെ എതിർക്കുകതന്നെ വേണം.

സമഗ്രവികസനമാണ്‌ ലക്ഷ്യമിടുന്നത്‌ എങ്കിൽ കാർഷിക ചെറുകിട ഉൽപാദനം വികസിപ്പിക്കുന്ന രീതിയിലുള്ള പദ്ധതികൾ ആണ്‌ വേണ്ടത്‌. നീർത്തടാധിഷ്‌ഠിത വികസനപദ്ധതി അത്തരത്തിൽ ഉള്ളതായിരുന്നു. തരിശുരഹിത ഗ്രാമം പോലുള്ള പദ്ധതികൾ ആണ്‌ വേണ്ടത്‌. കഴിഞ്ഞ 15 വർഷങ്ങളിൽ അധികാരവികേന്ദ്രീകരണ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ ആയിരക്കണക്കിന്‌ മാതൃകകളാണ്‌ കേരളത്തിൽ ഉണ്ടായിവന്നിട്ടുള്ളത്‌. ഗ്രീൻകേരള എക്‌സ്‌പ്രസ്‌ എന്ന വികസന റിയാലിറ്റിഷോയിൽ നമ്മൾ ടി.വി യിലൂടെ കണ്ടതാണ്‌. തൃശൂർ ജില്ലയിൽ തന്നെ വടക്കാഞ്ചേരി, അടാട്ട്‌, കൊടകര, മാടക്കത്തറ എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിൽ ഒട്ടേറെ മാതൃകകൾ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ട്‌. ഒരുപക്ഷെ വലിയതോതിൽ കൂട്ടായ്‌മകൾ ആവശ്യമുള്ള അത്തരം പദ്ധതികളിൽ ഡവലപ്പർക്ക്‌ താല്‌പര്യം ഉണ്ടാകില്ല. ഇനി കടലോര ടൂറിസം വികസിപ്പിക്കുന്നതിന്റെ ഭാഗമായി ഉത്തരവാദിത്ത ടൂറിസവും ഹോം സ്റ്റേയും മറ്റും വികസിപ്പിക്കാവുന്നതാണ്‌. പക്ഷെ അതും ഡവലപ്പറുടെ അജണ്ടയിൽ വരില്ല. അവർക്ക്‌ താല്‌പര്യം ഹോട്ടൽ വ്യവസായത്തിലും റിയൽഎസ്റ്റേറ്റിലുമാണ്‌. അവർക്ക്‌ നഗര സൗകര്യങ്ങൾ എന്ന്‌ പറഞ്ഞാൽ ഹോട്ടലും റോഡും പൈപ്പിലെ കുടിവെള്ളവും, ആധുനിക ക്രിമറ്റോറിയവും, ഖരമാലിന്യ സംസ്‌കരണവുമാണ്‌. നഗര സൗകര്യം എന്ന്‌ അർത്ഥമാക്കേണ്ടത്‌ യഥാർത്ഥത്തിൽ തൊഴിലിനായി നഗരത്തിലേക്ക്‌ വരുന്നവരുടെ എണ്ണം കുറച്ച്‌ ഗ്രാമത്തിൽ തന്നെ തൊഴിൽ നേടുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം ഒരുക്കുക എന്നതാണ്‌. അതോടൊപ്പം ഗ്രാമത്തിൽ തന്നെ തൊഴിൽ നേടാൻ കഴിയുന്ന വിധത്തിലുള്ള വിദ്യാഭ്യാസ പദ്ധതിയും ഉണ്ടാകണം. ജനകീയ ആരോഗ്യ സംവിധാനം ഉണ്ടാകണം. തൊഴിൽ സുരക്ഷയുണ്ടാകണം. ഒഴിവുസമയങ്ങൾ ചെലവിടാനുള്ള സാംസ്‌കാരിക കേന്ദ്രങ്ങൾ ഉണ്ടാകണം. ഇന്നത്തെ ഉപഭോഗതൃഷ്‌ണ ഉല്‌പാദിപ്പിക്കുന്ന വികസന സമീപനത്തിനു പകരം ഗ്രാമീണ അന്തരീക്ഷം നിലനിർത്തുന്ന സുസ്ഥിര വികസന സമീപനം ഉണ്ടാകണം. അപ്പൊഴേ നഗരസൗകര്യങ്ങൾ ഉള്ള ഗ്രാമമാകൂ. എന്തായാലും ഇപ്പോഴത്തെ പുര പദ്ധതി നഗര സൗകര്യങ്ങൾ അല്ല നഗരമാലിന്യങ്ങൾ സൃഷ്‌ടിക്കുന്ന പദ്ധതിയാണ്‌. അത്‌ ജനകീയമായി പുന:സംഘടിപ്പിക്കുന്നതുവരെ എതിർക്കുകതന്നെ വേണം.

`അധികാരം ജനതയ്‌ക്ക്‌ അത്‌ മാത്രം പരിഹാരം അറിയുന്നു നാമീസത്യം' 1996 ലെ ജനകീയാസൂത്രണത്തിന്റെ ആരംഭകാലത്ത്‌ നാട്ടിലുടനീളം കേട്ട ഈരടികൾ ആണിത്‌. അന്ന്‌ പരിമിതമായ ചില അധികാരങ്ങൾ ജനങ്ങൾക്ക്‌ ലഭിച്ചതിന്റെ ആഹ്ലാദത്തിന്റെ ഭാഗമായാണ്‌ ഈ ഈരടികൾ നാട്ടിൻപുറങ്ങളിൽ അലയടിച്ചത്‌. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യ രാജ്യമാണ്‌ ഇന്ത്യയെങ്കിലും ഇന്ത്യൻ ജനതയുടെ ഇഷ്‌ടാനിഷ്‌ടങ്ങൾ അല്ല ഇന്ത്യൻ ഭരണകൂടത്തിലൂടെ പുറത്ത്‌ വരുന്നത്‌ എന്നത്‌ തന്നെയാണ്‌ ജനാധിപത്യവാദികൾ നേരിടുന്ന ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളി. ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽപോലും ജനകീയ ആവശ്യങ്ങൾ പ്രതിഫലിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല എന്നതിന്റെ ഉത്തമ ഉദാഹരണമാണ്‌ പുര(PURA) പോലെയുള്ള പദ്ധതികൾ. കഴിഞ്ഞ രണ്ട്‌ ദശകത്തിനിടയിൽ ജനകീയ അവകാശങ്ങളും അധികാരങ്ങളും ജനങ്ങളിൽനിന്ന്‌ കവർന്നെടുക്കുന്ന കാഴ്‌ചയാണ്‌ നാം നിത്യവും കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. വികസന പദ്ധതികൾ എന്ന പേരിൽ നടക്കുന്നതിൽ ഭൂരിപക്ഷവും ഏകപക്ഷീയം എന്ന്‌ മാത്രമല്ല ജനവിരുദ്ധവുമാണ്‌. മുതലാളിത്തത്തിന്റെ മുന്നിൽ ജനാധിപത്യം പഞ്ചപുച്ഛമടക്കി നിൽക്കുന്ന കാഴ്‌ചയാണ്‌ നമ്മൾ കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. മുതലാളിത്തം ശക്തമാകുക എന്നാലർത്ഥം ജനാധിപത്യം ദുർബലപ്പെടുക എന്ന്‌ തന്നെയാണ്‌. ജനകീയ നിയന്ത്രണങ്ങളെ എടുത്ത്‌ കളഞ്ഞ്‌ വികസിപ്പിക്കുക എന്നാലർത്ഥം ആർക്കും എന്തുംചെയ്യാൻ ഉള്ള സർവ്വാധികാരം നൽകുക എന്നാണ്‌. അപ്പോൾ എന്താണ്‌ സംഭവിക്കുക? ന്യൂനപക്ഷം ഭൂരിപക്ഷത്തിനു മേൽ ആഞ്ഞടിച്ച്‌ അവരെ കീഴ്‌പ്പെടുത്തും. അതാണ്‌ ഇന്ത്യയിൽ സംഭവിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. അത്‌ അതിന്റെ സകല സീമകളും കടന്ന്‌ നമ്മുടെ വീട്ടുമുറ്റത്ത്‌ എത്തിയതിന്റെ ദൃഷ്‌ടാന്തമാണ്‌ പുര പദ്ധതി. എല്ലാ നിയന്ത്രണങ്ങളും എടുത്ത്‌ കളഞ്ഞ്‌ ലോകത്തിലെ മുതലാളിമാർക്ക്‌ ഇന്ത്യൻ മണ്ണിൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങാൻ പരവതാനി വിരിച്ചതിലൂടെ, കോർപ്പറേറ്റ്‌ നികുതി കുറച്ചതിലൂടെ, ചെറുകിട കച്ചവടത്തിലേക്ക്‌ കടന്ന്‌ വരാൻ വൻകിടക്കാർക്ക്‌ അനുമതിനൽകിയതിലൂടെ, പൊതുമുതലുകൾ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കുന്ന പി.പി.പി. പദ്ധതി നടപ്പിലാക്കുന്നതിലൂടെ, പ്രത്യേക സാമ്പത്തികമേഖലാനിയമങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയതിലൂടെ, വിലനിയന്ത്രണാധികാരം സർക്കാർ ഉപേക്ഷിച്ചതിലൂടെ, വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യം തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന സേവന മേഖലകൾ സ്വകാര്യവൽക്കരിച്ചതിലൂടെ, സാമൂഹിക സുരക്ഷിതത്വപദ്ധതികൾ ഒന്നൊന്നായി ഉപേക്ഷിച്ചതിലൂടെ, ഭക്ഷ്യസുരക്ഷ തകിടം മറിച്ചതിലൂടെയൊക്കെത്തന്നെ യഥാർത്ഥത്തിൽ സംഭവിച്ചത്‌ ജനങ്ങളുടെ അധികാരങ്ങളെയും അവകാശങ്ങളെയും കവർന്നെടുക്കൽ ആണ്‌. ഇപ്പോൾ ഗ്രാമീണതലത്തിൽ ജനങ്ങൾക്ക്‌ ഉണ്ടായിരുന്ന പരിമിതമായ അധികാരങ്ങൾകൂടി കവർന്നെടുക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമമാണ്‌ പുര(PURA) പദ്ധതിയിലൂടെ മുന്നോട്ട്‌ വെച്ചിട്ടുള്ളത്‌. ഇത്രയും കാലം ജനാധിപത്യപരമായി തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തെ വികസനപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പങ്കാളികളായവരുടെ അവകാശങ്ങളെ ഡവലപ്പറിലൂടെ കേന്ദ്രസർക്കാർ തട്ടിയെടുത്തിരിക്കുകയാണ്‌. ഇതിന്‌ അവർക്ക്‌ ആരാണ്‌ അധികാരം നൽകിയതെന്ന്‌ ഇന്ത്യയിലെ പൗരന്മാർ എന്ന നിലക്ക്‌ തളിക്കുളത്തെയും, തിരൂരങ്ങാടിയിലെയും ജനങ്ങൾ ചോദിക്കുകതന്നെ വേണം.

`അധികാരം ജനതയ്‌ക്ക്‌ അത്‌ മാത്രം പരിഹാരം അറിയുന്നു നാമീസത്യം' 1996 ലെ ജനകീയാസൂത്രണത്തിന്റെ ആരംഭകാലത്ത്‌ നാട്ടിലുടനീളം കേട്ട ഈരടികൾ ആണിത്‌. അന്ന്‌ പരിമിതമായ ചില അധികാരങ്ങൾ ജനങ്ങൾക്ക്‌ ലഭിച്ചതിന്റെ ആഹ്ലാദത്തിന്റെ ഭാഗമായാണ്‌ ഈ ഈരടികൾ നാട്ടിൻപുറങ്ങളിൽ അലയടിച്ചത്‌. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജനാധിപത്യ രാജ്യമാണ്‌ ഇന്ത്യയെങ്കിലും ഇന്ത്യൻ ജനതയുടെ ഇഷ്‌ടാനിഷ്‌ടങ്ങൾ അല്ല ഇന്ത്യൻ ഭരണകൂടത്തിലൂടെ പുറത്ത്‌ വരുന്നത്‌ എന്നത്‌ തന്നെയാണ്‌ ജനാധിപത്യവാദികൾ നേരിടുന്ന ഏറ്റവും വലിയ വെല്ലുവിളി. ഇന്ത്യൻ പാർലമെന്റിൽപോലും ജനകീയ ആവശ്യങ്ങൾ പ്രതിഫലിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്നില്ല എന്നതിന്റെ ഉത്തമ ഉദാഹരണമാണ്‌ പുര(PURA) പോലെയുള്ള പദ്ധതികൾ. കഴിഞ്ഞ രണ്ട്‌ ദശകത്തിനിടയിൽ ജനകീയ അവകാശങ്ങളും അധികാരങ്ങളും ജനങ്ങളിൽനിന്ന്‌ കവർന്നെടുക്കുന്ന കാഴ്‌ചയാണ്‌ നാം നിത്യവും കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. വികസന പദ്ധതികൾ എന്ന പേരിൽ നടക്കുന്നതിൽ ഭൂരിപക്ഷവും ഏകപക്ഷീയം എന്ന്‌ മാത്രമല്ല ജനവിരുദ്ധവുമാണ്‌. മുതലാളിത്തത്തിന്റെ മുന്നിൽ ജനാധിപത്യം പഞ്ചപുച്ഛമടക്കി നിൽക്കുന്ന കാഴ്‌ചയാണ്‌ നമ്മൾ കണ്ടുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. മുതലാളിത്തം ശക്തമാകുക എന്നാലർത്ഥം ജനാധിപത്യം ദുർബലപ്പെടുക എന്ന്‌ തന്നെയാണ്‌. ജനകീയ നിയന്ത്രണങ്ങളെ എടുത്ത്‌ കളഞ്ഞ്‌ വികസിപ്പിക്കുക എന്നാലർത്ഥം ആർക്കും എന്തുംചെയ്യാൻ ഉള്ള സർവ്വാധികാരം നൽകുക എന്നാണ്‌. അപ്പോൾ എന്താണ്‌ സംഭവിക്കുക? ന്യൂനപക്ഷം ഭൂരിപക്ഷത്തിനു മേൽ ആഞ്ഞടിച്ച്‌ അവരെ കീഴ്‌പ്പെടുത്തും. അതാണ്‌ ഇന്ത്യയിൽ സംഭവിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്‌. അത്‌ അതിന്റെ സകല സീമകളും കടന്ന്‌ നമ്മുടെ വീട്ടുമുറ്റത്ത്‌ എത്തിയതിന്റെ ദൃഷ്‌ടാന്തമാണ്‌ പുര പദ്ധതി. എല്ലാ നിയന്ത്രണങ്ങളും എടുത്ത്‌ കളഞ്ഞ്‌ ലോകത്തിലെ മുതലാളിമാർക്ക്‌ ഇന്ത്യൻ മണ്ണിൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങാൻ പരവതാനി വിരിച്ചതിലൂടെ, കോർപ്പറേറ്റ്‌ നികുതി കുറച്ചതിലൂടെ, ചെറുകിട കച്ചവടത്തിലേക്ക്‌ കടന്ന്‌ വരാൻ വൻകിടക്കാർക്ക്‌ അനുമതിനൽകിയതിലൂടെ, പൊതുമുതലുകൾ സ്വകാര്യവൽക്കരിക്കുന്ന പി.പി.പി. പദ്ധതി നടപ്പിലാക്കുന്നതിലൂടെ, പ്രത്യേക സാമ്പത്തികമേഖലാനിയമങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കിയതിലൂടെ, വിലനിയന്ത്രണാധികാരം സർക്കാർ ഉപേക്ഷിച്ചതിലൂടെ, വിദ്യാഭ്യാസം, ആരോഗ്യം തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന സേവന മേഖലകൾ സ്വകാര്യവൽക്കരിച്ചതിലൂടെ, സാമൂഹിക സുരക്ഷിതത്വപദ്ധതികൾ ഒന്നൊന്നായി ഉപേക്ഷിച്ചതിലൂടെ, ഭക്ഷ്യസുരക്ഷ തകിടം മറിച്ചതിലൂടെയൊക്കെത്തന്നെ യഥാർത്ഥത്തിൽ സംഭവിച്ചത്‌ ജനങ്ങളുടെ അധികാരങ്ങളെയും അവകാശങ്ങളെയും കവർന്നെടുക്കൽ ആണ്‌. ഇപ്പോൾ ഗ്രാമീണതലത്തിൽ ജനങ്ങൾക്ക്‌ ഉണ്ടായിരുന്ന പരിമിതമായ അധികാരങ്ങൾകൂടി കവർന്നെടുക്കുന്നതിനുള്ള ശ്രമമാണ്‌ പുര(PURA) പദ്ധതിയിലൂടെ മുന്നോട്ട്‌ വെച്ചിട്ടുള്ളത്‌. ഇത്രയും കാലം ജനാധിപത്യപരമായി തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തെ വികസനപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പങ്കാളികളായവരുടെ അവകാശങ്ങളെ ഡവലപ്പറിലൂടെ കേന്ദ്രസർക്കാർ തട്ടിയെടുത്തിരിക്കുകയാണ്‌. ഇതിന്‌ അവർക്ക്‌ ആരാണ്‌ അധികാരം നൽകിയതെന്ന്‌ ഇന്ത്യയിലെ പൗരന്മാർ എന്ന നിലക്ക്‌ തളിക്കുളത്തെയും, തിരൂരങ്ങാടിയിലെയും ജനങ്ങൾ ചോദിക്കുകതന്നെ വേണം.

ജനാധിപത്യത്തിൽ ജനംതന്നെയാണ്‌ പരമാധികാരി. ജനതയെ അധികാരം കൈയാളാൻ പ്രാപ്‌തരാക്കുന്ന പ്രവർത്തനമാണ്‌ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്തനം. ഇന്നത്തെ അവസ്ഥയിൽ സമ്പന്ന ന്യൂനപക്ഷമേൽക്കോയ്‌മയെ തിരിച്ചറിഞ്ഞുകൊണ്ട്‌ അവർ ഭൂരിപക്ഷത്തിനുമേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന അപകടകരമായ വികസനതന്ത്രത്തെ തകർക്കുകതന്നെ വേണം. അതിന്‌ ആദ്യം വേണ്ടത്‌ ജനാധിപത്യത്തിൽ ഇടപെടാൻ ജനങ്ങൾ തയ്യാറെടുക്കുകയാണ്‌. ഇക്കാര്യത്തിൽ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്തകരും, മറ്റുസാമൂഹിക പ്രവർത്തകരും അവരുടേതായ പങ്ക്‌ നിർവ്വഹിക്കണം. അറിഞ്ഞുകൊണ്ട്‌ പൊരുതാൻ ജനങ്ങളെ സജ്ജരാക്കണം. വികസനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജനപക്ഷകാഴ്‌ചപ്പാടുകൾ രൂപപ്പെട്ട്‌ വരണം. അതനുസരിച്ചായിരിക്കണം തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തെ വികസനമെന്ന്‌ പറയാൻ കഴിയണം. അത്തരത്തിലല്ല വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾ മുന്നോട്ട്‌ പോകുന്നതെങ്കിൽ കക്ഷിരാഷ്‌ട്രീയത്തിന്‌ അതീതമായ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ഉണ്ടാകണം. ജനങ്ങളുടെ ഇച്ഛ ഭരണത്തിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നില്ല എങ്കിൽ ജനാധിപത്യം സാർത്ഥകമാകില്ല എന്ന തിരിച്ചറിവ്‌ നമുക്ക്‌ ഉണ്ടാകണം. അഞ്ച്‌ കൊല്ലം ഏത്‌ രീതിയിലും ഭരിക്കാനുള്ള ലൈസൻസ്‌ നൽകലല്ല ജനാധിപത്യം. ജനങ്ങൾക്ക്‌ ഭരണത്തിൽ ഇടപെടാനുള്ള അവസരം നൽകൽ കൂടിയാണ്‌ ജനാധിപത്യം. ജനാധിപത്യത്തെ സംരക്ഷിക്കാൻ നിതാന്ത ജാഗ്രത ആവശ്യമാണ്‌ എന്ന കാര്യം വീണ്ടും വീണ്ടും ഓർമിപ്പിക്കുകയാണ്‌ സമകാലീന ``വികസന'' പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ.

ജനാധിപത്യത്തിൽ ജനംതന്നെയാണ്‌ പരമാധികാരി. ജനതയെ അധികാരം കൈയാളാൻ പ്രാപ്‌തരാക്കുന്ന പ്രവർത്തനമാണ്‌ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്തനം. ഇന്നത്തെ അവസ്ഥയിൽ സമ്പന്ന ന്യൂനപക്ഷമേൽക്കോയ്‌മയെ തിരിച്ചറിഞ്ഞുകൊണ്ട്‌ അവർ ഭൂരിപക്ഷത്തിനുമേൽ അടിച്ചേൽപ്പിക്കുന്ന അപകടകരമായ വികസനതന്ത്രത്തെ തകർക്കുകതന്നെ വേണം. അതിന്‌ ആദ്യം വേണ്ടത്‌ ജനാധിപത്യത്തിൽ ഇടപെടാൻ ജനങ്ങൾ തയ്യാറെടുക്കുകയാണ്‌. ഇക്കാര്യത്തിൽ രാഷ്‌ട്രീയ പ്രവർത്തകരും, മറ്റുസാമൂഹിക പ്രവർത്തകരും അവരുടേതായ പങ്ക്‌ നിർവ്വഹിക്കണം. അറിഞ്ഞുകൊണ്ട്‌ പൊരുതാൻ ജനങ്ങളെ സജ്ജരാക്കണം. വികസനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജനപക്ഷകാഴ്‌ചപ്പാടുകൾ രൂപപ്പെട്ട്‌ വരണം. അതനുസരിച്ചായിരിക്കണം തങ്ങളുടെ പ്രദേശത്തെ വികസനമെന്ന്‌ പറയാൻ കഴിയണം. അത്തരത്തിലല്ല വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾ മുന്നോട്ട്‌ പോകുന്നതെങ്കിൽ കക്ഷിരാഷ്‌ട്രീയത്തിന്‌ അതീതമായ പ്രതിഷേധങ്ങൾ ഉണ്ടാകണം. ജനങ്ങളുടെ ഇച്ഛ ഭരണത്തിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നില്ല എങ്കിൽ ജനാധിപത്യം സാർത്ഥകമാകില്ല എന്ന തിരിച്ചറിവ്‌ നമുക്ക്‌ ഉണ്ടാകണം. അഞ്ച്‌ കൊല്ലം ഏത്‌ രീതിയിലും ഭരിക്കാനുള്ള ലൈസൻസ്‌ നൽകലല്ല ജനാധിപത്യം. ജനങ്ങൾക്ക്‌ ഭരണത്തിൽ ഇടപെടാനുള്ള അവസരം നൽകൽ കൂടിയാണ്‌ ജനാധിപത്യം. ജനാധിപത്യത്തെ സംരക്ഷിക്കാൻ നിതാന്ത ജാഗ്രത ആവശ്യമാണ്‌ എന്ന കാര്യം വീണ്ടും വീണ്ടും ഓർമിപ്പിക്കുകയാണ്‌ സമകാലീന ``വികസന'' പരിഷ്‌കാരങ്ങൾ.